Παλιά Ξάνθη

Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Ξάνθης αποτελώντας τον ιστορικό της πυρήνα και καλύπτει έκταση 380.000m2. Η πόλη είναι χτισμένη μετά το 1829. Είναι η χρονιά που μεγάλοι σεισμοί καταστρέφουν πλήρως τον προηγούμενο οικισμό. Η πόλη οικοδομείται πάνω στα ερείπια και με πυρήνα τις εκκλησίες, που υπήρχαν μάλλον από την εποχή της βυζαντινής Ξάνθειας, όπως ονομαζότανε από την αρχαιότητα η πόλη της Ξάνθης.
Κατά τον 19ο αιώνα, η Ξάνθη αναφέρεται ως μια κωμόπολη των 8.000 κατοίκων, ήταν όμως οικονομικά ανθηρή και αυτό οφείλεται στον πλούτο από την καλλιέργεια, επεξεργασία, μεταποίηση και διακίνηση του καπνού και των προϊόντων του, αλλά και στην προνομιακή της θέση σε σημαντικούς εμπορικούς δρόμους. Η πόλη είναι χτισμένη από Ηπειρώτες και Μακεδόνες μαστόρους, χαρακτηρίζεται από την δαιδαλώδη μορφή των λιθόστρωτων σοκακιών της και είναι γεμάτη λαϊκότροπες βαλκανικές κατοικίες, χάνια, μαγαζιά, τυπικές εκκλησίες της τελευταίας Οθωμανικής περιόδου αλλά ταυτόχρονα και δυτικότροπα νεοκλασικά μέγαρα των οποίων οι ιδιοκτήτες είναι έμποροι καπνού, κυρίως.
Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης ως τόπος είναι μοναδικός. Είναι πολύτιμο πολιτιστικό κεφάλαιο για την σημερινή πόλη και την ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Δεν θα υπήρχε, εάν το 1976 δεν ανακηρυσσόταν σε προστατευόμενο οικισμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανάσχεση στην πράξη του ρυμοτομικού σχεδίου του 1939 που προέβλεπε την διαπλάτυνση και ευθυγράμμιση των δρόμων. Η πολεοδομική μελέτη που ανατίθεται από την Νομαρχία Ξάνθης, σε συνεργασία με το Δήμο Ξάνθης, το 1992, παρουσιάζει με εξαιρετικό τρόπο και επάρκεια τα χαρακτηριστικά της παλιάς πόλης και αναδεικνύει την αξία του προστατευόμενου οικισμού. Κατάληξη της μελέτης αυτής αποτέλεσε η έκδοση προεδρικού διατάγματος το 1995 (ΦΕΚ 1037/Δ'/11.09.1996, ΦΕΚ 1097/Δ'/14.12.1995), που καθορίζει τις επιτρεπτές παρεμβάσεις και χαρακτηρίζει τα διατηρητέα κτίσματα.Στην Παλιά Πόλη υπάρχουν 1.200 χαρακτηρισμένα διατηρητέα κτίσματα. Από αυτά τα 140 χαρακτηρίζονται πολύ αξιόλογα, 130 αξιόλογα, 260 χαρακτηρίζονται ως ενδιαφέροντα.

Το ρολόι της Ξάνθης

Μνημείο ο Πύργος του Ρολογιού στην ΞάνθηΚατασκευάστηκε το 1859 Ένα τοπόσημο της Ξάνθης, ο Πύργος του Ρολογιού, χαρακτηρίστηκε ομόφωνα μνημείο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Ο Πύργος του Ρολογιού, που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης, την πλατεία Δημοκρατίας, κατασκευάστηκε το 1859 από τον αριστοκράτη Χατζή Εμίν Αγά ως αφιέρωμα στην πόλη. Αποτελούσε τμήμα του κεντρικού τζαμιού της πόλης, γνωστού ως «Τέμενος της Αγοράς», που καταστράφηκε από εμπρησμό το 1941. Μορφολογικά ο πύργος εμφανίζει εκλεκτικιστικά χαρακτηριστικά, ενώ εμφανείς είναι και οι επιρροές από τη νεοβυζαντινή αρχιτεκτονική (τοξωτά διακοσμητικά, γραμμικές ταινίες, πεσσίσκοι κ.λπ.). Ωστόσο, τα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά του πύργου στην πάροδο του χρόνου υπέστησαν χαρακτηριστικές μεταβολές. Το αρχικό νεοκλασικό ύφος μεταβλήθηκε κατά την ανακαίνιση του 1938, οπότε αποκτά χαρακτήρα αρ ντεκό. Την ίδιο περίοδο αλλάζει και ο χαρακτήρας της πλατείας: από περιοχή εγκατάστασης της οθωμανικής διοίκησης γίνεται το κοινωνικό και πολεοδομικό κέντρο της σύγχρονης πόλης. Σήμερα ο πύργος αποτελεί τοπόσημο και σημείο αναφοράς για τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Ο χαρακτηρισμός του πύργου ως μνημείου εστιάζει στο γεγονός ότι αποτελεί ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική κατασκευή που συνδέεται με την ιστορία της εξέλιξης της αρχιτεκτονικής στην Ξάνθη.